Tweet
Köpeðin atasý kim?
Belki siz de köpeðin farklý hayvanlardan geliþip geliþmediðini merak etmiþsinizdir. Öyle ya birbirlerine hiç benzemeyen köpekler var. Hatta boylarý bile çok farklý. Ýnsanlar yüz yýllar boyu köpeðin atasýný merak edip durdular.
Bilim adamlarý köpeðin hangi hayvandan türemiþ olabileceðini araþtýrýrken, bu hayvanýn köpeðe az çok benzemesi gerektiðine karar verdiler. Bu durumda mesela sincap, yaban domuzu ya da inek gibi hayvanlar köpeðin doðrudan atasý olamazdý. Köpeðin en yakýn akrabasý köpeðimsi bir hayvan olmalýydý.
Ýlk baþta akla gelenler çakal, tilki, kurt, kýr kurdu (Canis latrans), Afrika yaban köpeði (Lycaon pictus), yeleli kurt (Chrysocyon brachyurus), kutup kurdu (Canis lupus arctos), çöl tilkisi (Vulpes zerda) ve sýrtlan gibi hayvanlardý.
Ýsveçli doða bilimcisi Carl von LinnŽ (1707-1178) köpeðin en yakýn akrabalarýnýn kurt ve altýn çakal (canis aureus) olduðunu öne sürmüþtü.
Rus araþtýrmacýsý Peter Simon Pallas’ýn (1741-1811) aday listesi ise çok daha uzundu. Pallas’a göre kurt ve altýn çakal dýþýnda, tilki sýrtlan, kutup tilkisi ve diðer bazý türler de ev köpeðinin atasý olabilirdi. Pallas, birbirinden bu kadar farklý köpek ýrklarnýn tek bir atadan türediðine inanmýyordu ve bu fikre ünlü doða bilimci Charles Darwin de (1809-1882) katýlmýþtý.
Hepsi yanýldý
Darwin, kurtlarý, çakallarý ve soylarý tükenmiþ çok sayýda köpeðimsi türleri, köpeðin atalarý olarak görüyordu. Ünlü biyolog Konrad Lorenz’in tahmini ise (1903-1989) ise altýn çakal idi.
Ne var ki tüm ünlü bilim adamlarý az veya çok yanýldýlar. Köpeðin atasýyla ilgili yüzyýllýk eski bilmece modern genetik sayesinde çözülebildi.
Son genetik incelemeler, kurdun tek baþýna tüm köpeklerin atasý olduðunu kanýtlýyor. Tüm dünyada yaþayan kurtlar karþýlaþtýrýldýðýnda köpeklerde görülen tüm tüy renklerinin kurtlarda da bulunduðu anlaþýlmýþ.
Bilim adamlarýnýn çoðu köpeði ve kurdu tek bir tür olarak kabul ederler. Onlara göre evcil köpek, kurdun bir çeþitlemesi. Peki o halde köpekler kurttan niçin bu kadar farklý görünüyorlar ve kurttan mesela kaniþ gibi bir köpek nasýl geliþti?
Ýnsanlar ve kurtlar milyonlarca yýl önce tüm dünyada yaygýn olan baþarýlý avcýlardý. Ýnsanlar kurdun olaðanüstü avlanma yetisinden yararlanmýþlardý. Ancak bununla birlikte kurdun mu insana yoksa insanýn mý kurda yaklaþtýðý hala kesin olarak bilinmemekte.
Nasýl deðiþtiler
Fakat ne olursa olsun, insanýn kurdu evcilleþtirdiði kesin. Kurdun yaþam alaný deðiþince de görünüþü deðiþmeye baþlamýþtý. Rus bilim adamlarý yetmiþli yýllarda, insanlarla birlikte yaþayan hayvanlarýn ne þekilde deðiþtiklerini gösterdiler.
Sibirya’daki bir tilki çiftliðindeki gümüþ tilkiler yabani ve saldýrgandý. Bakýcýlar en uslu yavrularý seçerek yetiþtirdiler. Yirmi kuþak sonra yabani gümüþ tilkisinden, tamamen yumuþak baþlý bir ev hayvaný doðmuþtu. Tabi bu zaman zarfýnda tilkinin görünümü de deðiþmiþti. Tüyleri artýk siyah beyaz lekeliydi, kulaklarý aþaðý sarkmýþ ve kuyruðu da halka biçiminde kývrýlmýþtý.
alýntý hürriyet 12 08 2006
Bilim adamlarý köpeðin hangi hayvandan türemiþ olabileceðini araþtýrýrken, bu hayvanýn köpeðe az çok benzemesi gerektiðine karar verdiler. Bu durumda mesela sincap, yaban domuzu ya da inek gibi hayvanlar köpeðin doðrudan atasý olamazdý. Köpeðin en yakýn akrabasý köpeðimsi bir hayvan olmalýydý.
Ýlk baþta akla gelenler çakal, tilki, kurt, kýr kurdu (Canis latrans), Afrika yaban köpeði (Lycaon pictus), yeleli kurt (Chrysocyon brachyurus), kutup kurdu (Canis lupus arctos), çöl tilkisi (Vulpes zerda) ve sýrtlan gibi hayvanlardý.
Ýsveçli doða bilimcisi Carl von LinnŽ (1707-1178) köpeðin en yakýn akrabalarýnýn kurt ve altýn çakal (canis aureus) olduðunu öne sürmüþtü.
Rus araþtýrmacýsý Peter Simon Pallas’ýn (1741-1811) aday listesi ise çok daha uzundu. Pallas’a göre kurt ve altýn çakal dýþýnda, tilki sýrtlan, kutup tilkisi ve diðer bazý türler de ev köpeðinin atasý olabilirdi. Pallas, birbirinden bu kadar farklý köpek ýrklarnýn tek bir atadan türediðine inanmýyordu ve bu fikre ünlü doða bilimci Charles Darwin de (1809-1882) katýlmýþtý.
Hepsi yanýldý
Darwin, kurtlarý, çakallarý ve soylarý tükenmiþ çok sayýda köpeðimsi türleri, köpeðin atalarý olarak görüyordu. Ünlü biyolog Konrad Lorenz’in tahmini ise (1903-1989) ise altýn çakal idi.
Ne var ki tüm ünlü bilim adamlarý az veya çok yanýldýlar. Köpeðin atasýyla ilgili yüzyýllýk eski bilmece modern genetik sayesinde çözülebildi.
Son genetik incelemeler, kurdun tek baþýna tüm köpeklerin atasý olduðunu kanýtlýyor. Tüm dünyada yaþayan kurtlar karþýlaþtýrýldýðýnda köpeklerde görülen tüm tüy renklerinin kurtlarda da bulunduðu anlaþýlmýþ.
Bilim adamlarýnýn çoðu köpeði ve kurdu tek bir tür olarak kabul ederler. Onlara göre evcil köpek, kurdun bir çeþitlemesi. Peki o halde köpekler kurttan niçin bu kadar farklý görünüyorlar ve kurttan mesela kaniþ gibi bir köpek nasýl geliþti?
Ýnsanlar ve kurtlar milyonlarca yýl önce tüm dünyada yaygýn olan baþarýlý avcýlardý. Ýnsanlar kurdun olaðanüstü avlanma yetisinden yararlanmýþlardý. Ancak bununla birlikte kurdun mu insana yoksa insanýn mý kurda yaklaþtýðý hala kesin olarak bilinmemekte.
Nasýl deðiþtiler
Fakat ne olursa olsun, insanýn kurdu evcilleþtirdiði kesin. Kurdun yaþam alaný deðiþince de görünüþü deðiþmeye baþlamýþtý. Rus bilim adamlarý yetmiþli yýllarda, insanlarla birlikte yaþayan hayvanlarýn ne þekilde deðiþtiklerini gösterdiler.
Sibirya’daki bir tilki çiftliðindeki gümüþ tilkiler yabani ve saldýrgandý. Bakýcýlar en uslu yavrularý seçerek yetiþtirdiler. Yirmi kuþak sonra yabani gümüþ tilkisinden, tamamen yumuþak baþlý bir ev hayvaný doðmuþtu. Tabi bu zaman zarfýnda tilkinin görünümü de deðiþmiþti. Tüyleri artýk siyah beyaz lekeliydi, kulaklarý aþaðý sarkmýþ ve kuyruðu da halka biçiminde kývrýlmýþtý.
alýntý hürriyet 12 08 2006
