Tweet
Kişisel Televizyon (PTV – Personal Television)
Önce "Kişisel Televizyon" kavramını biraz açıklamamız lazım. (Bu sözcük bizde henüz bilinmiyor ve o yüzden rahatlıkla PTV = PayTV şeklinde yanlış çağrışımlar yapılabilir.) Bu güne kadar bildiğimiz paralı kanallar olsun açık kanallar olsun hep "Bir yayıncının" hazırladığı içeriği bize sunan kanallar. İzle ve Öde (PPV) sisteminde de tek tek istediğiniz bir film veya maç ayrı bir bedel karşılığı izleniyor. Kişisel TV ise "bilgisayar marifetiyle TV nizin size sadece istediğiniz şeyleri göstermesi" esasına dayanıyor. Çok kullanıcılı durumda (Windows nasıl her kulanıcı için ayrı masaüstü hazırlayabiliyorsa) TV'niz de evdeki her kullanıcı için ayrı ayrı o kullanıcının isteklerine uygun yayınları gösterir hale geliyor (Kullanıcıların farklı şifreleri var). Amerika'da bunun en bilinen örnekleri ReplayTV, UltimateTV ve TiVo kutuları. Sistemin ana donanım unsurları Kişisel Video Kayıtçısı (PVR) veya Digital Şebeke Kayıtçıları denilen cihazlar. Bunlar ayrı cihaz veya tümleşik halde bulunabiliyor. Kişisel Televizyon sisteminin halk arasında "SmartTV (Akıllı televizyon)" veya "Time Shifted Television (Zaman kaydırmalı televizyon)", Hard Disk Recorders, Television Portals veya On-Demand TV gibi çeşitli isimleri var. Tabii sistem donanımı tanımı ile servis tanımlarını birbirinden ayırmak lazım.
Kutu yersel digital yayının geldiği anten, uydu alıcısı veya digital kablo alıcı kutusu ile televizyonun arasına bağlanıyor. Microsoft'un Ofis programlarındaki ikide bir araya giren "Personal Assistant" gibi sizin yerinize araya girip "kanal değiştiriyor, sizin ilginizi çekeceğini düşündüğü programları kaydediyor ve daha sonra siz izlemeye hazır olduğunuzda izlemenize yardım ediyor. Yani basit bir "Digital Video Kayıtçısı" gibi davranmıyor. Kendi başına kararlar verip uygulayan yazılımlar bunlar. Hem ReplayTV hem de TiVo 'nun ortak yönü "canlı yayın yedeklemesi yapması. Yani o sırada canlı gösterilmekte olan bir yayını "dur, geri sar, başa al" diyebiliyorsunuz. Bir yayını kaydetmekte iken daha önce kaydedilmiş birini de size gösterebiliyorlar. Yayınları kısa süreli depolayabildiğiniz gibi uzun süreli depolama için videoteype geçirebiliyorlar. EPG (Elektronik Yayın Rehberi) kullanarak zaman kaydırmalı izleme veya kayıtlama işlemlerini idare edebiliyorlar.
ReplayTV
ReplayTV'ye bir kişisel görüntü kayıtçısı(PVR, personal video recorder) ya da dijital görüntü kayıtçısı(DVR, digital video recorder) denebilir. Bu cihazlar televizyon görüntülerini ve seslerini dijital formatta bir harddiske kaydeder. "ReplayTV" sözcüğü bir ürün markası olarak ortaya çıkmıştı, PVR halen daha çok ev cihazları DVR daha çok stüdyo tipi cihazlar için kullanılmakla beraber birbiri yerine de söylendiği oluyor. Halen içine harddisk takılan veya videolink USB üzerinden bir PC'ye bağlanan uydu alıcılarında da bu özellik var.
İlk örneği 1999 yılında bir tüketim elektroniği fuarında TiVo firması tarafından tanıtılmıştı. Ancak o günden bu güne geliştirilerek mesela DVD'ye kayıt da yapabilme gibi ek özellikler kazandılar.
Replay TV isimli ürün Digital Networks North America, Inc. isimli firma tarafından abonelik sistemi nedeniyle sadece ABD'de kullanılmak üzere üretilmiş bir cihazdır. Aranabilir TV yayın akış rehberleri telefon hattı üzerinden geceleri bu cihazın içine yüklenirdi. Ancak cihazın yeni modellerinde kullanıcının mevcut herhangi internet bağlantısından yararlanarak rehberler hemen indirilebilmektedir. Diğer PVR'ler gibi ReplayTV de kullanıcıların televizyon programlarını kaydetmelerine izin vermektedir. Yayın rehberlerini almak için aylık bedel ile veya ömür boyu için bir abonelik gerekmektedir. Her cihazın aboneliği ayrıdır. (başka cihazın aboneliğiyle çalışmaz)
5000 Serisi ReplayTV cihazlarında kaydedilen TV programları üzerinde bulunan Ethernet bağlantıları sayesinde aynı şebekede veya internet üzerinde bulunan bir başka Replay TV cihazına kaydedilebilmektedir. Dahası DVArchive gibi üçüncü parti bazı yazılımlar kullanarak PC'lere kaydedilebilmekte ve oradan herhangi başka ortama aktarılabilmektedir. Bu cihazlarda ayrıca kayıtlı bir programı oynatırken ticari reklamları atlamak yeteneği de bulunmaktaydı. Yani herhangi yayını herhangi saatte program yardımıyla kaydettirmek ve sonra araya hiç reklama girmeden izlemek imkanı vardı. Daha sonra çıkartılan 5500 serisinde ise internet üzerindeki herhangi bir ReplayTV cihazına aktarabilme yeteneği ve ticari reklamları atlama yeteneği kaldırtılmıştır. Yani yeni seride eskiden olan bazı özeliklerin kaldırılması dışında bir yenilik bulunmuyor. Serinin en son ve üst modeli ReplayTV RTV5532 tam 320-Saat kayıt yapabilme yeteneğine sahip fiyatı ise 800 doları buluyor.
UltimateTV
Şimdi artık Microsoft firmasının bir ürünü olan "UltimateTV" aslında 2000 yılı sonlarında WebTV Networks firması tarafından geliştirilmiş. Aynı firmanın bir dijital video kayıtçısı, bir uydu alıcısı ve bir internet alıcısını kendi patentli WebTV yazılım hizmet ürünü ile biraraya getirdiği ikinci ürünü.
Amerikan paralı uydu tv platformu DirecTV uydu alıcısı ile Microsoft'un UltimateTV yayını bu cihazla ilk olarak 2000 yılında biraraya getirilmiş. DirecTV'nin paralı TV yayınları ile dijital kayıt, etkileşimli televizyon ve internet hizmetleri hepsi birarada tek paket içinde sunuluyor. Kullanıcı haftada 500 saatlik etkileşimli yayın içinden seçim yapıp, 35 saatlik yayını kaydedebiliyor. Resim içinde resim iki yayını birarada izleyebiliyor. Birini izlerken diğerini kaydedebiliyor, kendi adına yarattığı kanala dizdiği yayınları sonradan istediği sırada izleyebiliyor. Uzaktan kumandası ile kendisine gelen reklamları yanıtlayabiliyor, istediği yakınlarıyla e-mail'leşebiliyor. Geliştirilmiş Yayın Rehberi 14 günlük program yapmayı ve ona göre kaydedip izlemeyi mümkün kılıyor. Kayıt sistemi ayni anda (ses ve görüntü kalitesinde hiçbir bozulma olmadan) iki yayını birden kaydetmeyi mümkün kılmış. Yani siz yok iken aynı anda oynayan iki yayını kaydetmesini programlayıp sonra istediğiniz zaman izleyebiliyorsunuz. Canlı televizyon yayınına da durdurma, anında yeniden tekrarlatma, yavaş çekim, ileri atlama, hızlı ileri, geri sardırma gibi şeyler yaptırılabiliyor. Resim içinde resimle izleyici bir ekranda futbol maçını izlerken haberleri de öbüründe izleyebiliyor.
UltimateTV'nin etkileşimli TV yeteneği Microsoft® TV Platformu yazılımına dayalı. Etkileşim yeteneği sayesinde enformasyon bazlı programlarda bilginin daha derinlerine inebilme, oyun şovlarına bulunduğunuz yerden katılabilme, televizyonda o anda gördüğünüz herhangi birşeyi hemen sorgulama, veya spor istatistiklerini araştırma imkanları sağlanıyor. Kid Friendly® teknolojisi ve Surfwatch kontrolları ebeveyne çocuklarının hem web ve hem de TV içerklerine erişmesini kısıtlama olanağı veriyor. İnternet erişimi sayesinde de abonelerin tekliflere anında tek tuşla yanıt verme veya cevap maili yazma imkanı oluyor. Bu ürün rakibi cihazlara göre öncü ve devrimci özellikler taşımasına karşın zamanlaması yüzünden piyasada başarılı olamadı. Çünkü TiVo markası TV yayınları kaydı pazarını ele geçirmişti.
TiVo
Kullanıcıların televizyon yayınlarını içindeki hardiske kaydedebildikleri bir tüketim elektroniği cihazı markasıdır. "TiVo" adı "Television Input/Output" sözcüklerinden gelmektedir. Ancak, neredeyse kendi başına bu ürün türünün adı haline gelmiştir. TiVo sistemleri sadece kayıt yapmak değil kullanıcının neleri tercih ettiğini öngörmek, ona göre TV programlarının yayın akışlarını takip edip, kullanıcıya gelecek yayınlardan öneriler sunma özeliğine sahiptir. Çok sofistike olan yazılımı sayesinde kullanıcının ilgi alanlarını tanıyabilir. Hatta evdeki farklı kullanıcıları ayrı ayrı tanıyıp herbirine uygun önerilerde bulunabilir. Tabii ReplayTV ve UltimateTV'de de olduğu gibi canlı yayınları durdurma, zaman kaydırma gibi işlemler yapabilir. Yaratıcısı eski Time Warner'ın Full Service Network dijital video sistemi ile Silicon Graphics çalışanlarının biraraya gelerek kurdukları TiVo Inc. Şirketidir. TiVo sözcüğü ABD'de "bir televizyon programını dijital olarak kaydetmek" anlamına kullanılan bir sözcük haline gelmiştir.
Halen bu cihaz DirecTV'nin özel uydu alıcılarının içine entegre edilmiş durumdadır. TiVo yayın rehberi servisi ise halen sadece ABD ve İngiltere'de mevcut. Ancak, son kullanıcılar tarafından Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada ve Holanda'da da kullanılabilecek şekilde değiştirilmiş.
TiVo ile bir yayın zamanına göre, program ismine göre, türüne veya daha karmaşık parametrelere göre kaydedilebilir. TiVo merkezinden her gece güncellenen yayın rehberi sayesinde istenen yayının kanalını ve yayın saatini kendiliğinde bilip kaydedebilir. Yayın harddisk doluncaya kadar kaydedilir. O zaman en eski veya en az tercih edilenden başlayarak silmeye başlar. Sonradan izlemek üzere programların kendiliğinden kaydedilmesi işlemine "zaman kaydırma" denir. TiVo cihazının klasik bir kaydediciye göre bir diğer avantajı da bir yayın kaydedilmekte iken daha önce kaydedilmiş bir başka yayının izlenebilmesidir. Buna ek olarak TiVo ikinci nesil cihazlarında jenerik DVR'lerde olmayan bir özellik var. Bu cihaz bir ev şebekesine bağlanarak bir web tarayıcısı üzerinden kayıt düzeninin değiştirilebilmesi veya bir TiVo üzerindeki kayıtların bir başka TiVo veya ev bilgisayarına aktarılabilmesi gibi şebeke özelliklerine sahip. Bir de "mevsimlik paso" diye birşey var. Bununla TiVo bir dizi veya şovu her çıktığında kaydetmeye otomatik programlanıyor. (Tekrarları kaydetmemesi tembih edilebiliyor). TiVo'lar ayrıca internete bağlı herhangi bilgisayardan herhangi birşeyi indirip kaydetmeye programlanabiliyor. Ayrıca resimlere bakmakta, ev şebekesi üzerindeki herhangi bilgisayardan müzikleri alıp çalmaya programlanabiliyor. Ocak 2005'de, TiVo şirketi cihazlarında HDTV kayıt desteği sağlamayı artık strateji olarak benimsediklerini, ayrıca CableCard teknolojisi kullanarak internetten herhangi içeriği indirip gösterebilme özelliğinin tüm TiVo'larda olacağını açıkladı. Ayrıca bir program yardımıyla TiVo platformunun üçüncü parti uygulama yazılımlarına açılacağını da duyurdu. Tüm bu özelliklere sahip TiVo'lar 2006 başında piyasaya çıktı.
TiVo'nun stratejisi tüm medya türlerini birbirine bağdaştıran bir cihaz haline gelmek. 2005 ocak ayında "Tivo To Go"diye birşey çıkarttılar. Bu Windows kurulu PC'lere TiVo'da kayıtlı TV programlarını aktarmakta kullanılıyor. TiVo ayrıca Sonic şirketiyle ortak olarak MyDVD 6.1 yazılımını çıkarttı. Bununla TTG dosyaları değiştirilip dönüştürülebiliyor.
TiVo'nun ana rakibi ReplayTV araya giren reklamları atlama özelliğini cihazlarına koymuştu. Ancak TiVo Hollywood film şirketlerini kızdırmaktan çekinip bu özeliğin otomatik olmasını engelledi. Ancak TiVo'larda bir 30 saniye atlatma özelliği var ki bu da aşağı yukarı ayni işi görüyor.
Linux esaslı yazılımı ve donanım tasarımı ile abonelik ve TV rehberi servisinin işletimi TiVo Inc.'e ait olan bu cihazlar Philips ve Sony gibi ünlü üretici firmalar tarafından OEM olarak üretiliyor. Mikroişlemci olarak PowerPC veya MIPS bulunan bu cihazlar 40-140 gigabyte'lık IDE/ATA harddiskler ve MPEG-2 enkoder/dekoder çiplerine sahip. Şimdilerde Toshiba, Pioneer ve Humax tarafından TiVo lisansı altında üretilen cihazlar DVD-R/RW yazıcılara da sahip. Bunlarla saklamak istediğiniz TV kayıtlarını DVD'ye çekip arşivleyebiliyorsunuz.
DirecTV yayınlarını almakta kullanılan alıcılara tümleşik TiVo'lara DirecTiVo deniyor. Bunlar uydudan gelen MPEG-2 dizisini hiç dönüştürme yapmadan doğrudan kaydettiğinden ve iki tüneri olduğundan ayni anda farklı iki kanalı kaydedebiliyorlar. Hiç dönüştürme olmadığından kalitesi de orijinal kalitede oluyor. İçinde MPEG enkoder çipi yok. Son modeleri HDTV uyumlu 250 gigabyte harddiske ve 4 tünere sahip (ikisi uydu ikisi havadan gelen yayınlar için).
Kötü özellikleri de var. Mesela kullanıcının iznini almadan şirket uzaktan cihazınızın içindeki yazılımı değiştirip cihazınızın fonksiyonlarını da değiştirebiliyor. Bir başka kötü özelliği de cihazın eski modellerinde olan abonelik dışında kullanabilme imkanı yeni modellerde yok. Yani TiVo aboneliği sürmüyorsa cihaz kesinlikle kullanılamıyor. Ayrıca şirketin cihazlardan izlenme bilgisi toplaması da şikayet konusu olmuş. Nielsen araştırma(reyting) şirketi ile bu konuda ortak olan TiVo bu bilgilerin anonim olarak toplandığını ve istenirse abone tarafından telefonla başvurulduğunda o abonenin cihazından anonim bilgi toplamanın kaldırılacağını duyurmuş. Bir başka komik durum da TiVo cihazlarının ekstra(pop-up) reklamlar alması. İzleme sırasında karşılaşılan reklamlardan kurtulmak için TiVo satın almış olanlar cihazın ilave reklamlar almış olmasına çok kızgınlar.
TiVo şimdilerde yeni bir işe girişmiş. Yeni nesil cihazlarının sahip olduğu özelliklerden yararlanarak abonelerine internetten film indirtiyor. Bunun için Independent Film Channel (IFC) ile anlaşmış. Deneme olarak aboneler birçok kaliteli içeriği normal TV kanalları yerine internetten makinesine gönderilip yüklenen yayınlardan alabiliyorlar. TiVo şimdi deneme yaptığı bu konuyu 2005 sonbaharında abonelerine lanse edecek.
Halen deneme yayını dahilinde IFC'nin belirli TiVo abonelerine genişbant internet üzerinden sunduğu programlar arasında ilk defa oynayacak daha yeni çekilmiş "Hopeless Pictures", "Greg The Bunny", ve "The Festival" gibi yapımlar bulunuyor. Yayınların özelliği daha önce başka hiçbir yerde oynamamış, henüz TV kanallarında galası yapılmamış içerikler olması. Kapsam dahilinde "internet radyoları" ve "podcasting" yayınları da var. Bir de promosyon çekilişiyle "bir kişiye ömür boyu abonelikli cihaz" sunuluyor. "Ömür Boyu"ndan kasıt sizin değil cihazınızın ömrünün boyu. Yani, örneğin cihazı "upgrade" ettiğinizde abonelik düşüyor.
Öte yandan DirecTV de abonelerine TiVo cihazları yerine NDS'ye geliştirttiği kendi cihazlarını verdi.
Bu cihazın insanların televizyon izleme adetlerini değiştirme yeteneğine sahip ve alışması çok kolay olduğu söyleniyor. Kumanda iyi tasarlanmış. Akla gelen herşey kanal değiştirme, sesi kısıp açma, ideoteyp cihazındaki gibi oynatma, durdurma geri sarma, ileri sarma, hızlı sarma var. Canlı oynayan bir programın arasına kaydettiğiniz birşeyleri izlemeyi sokup, sonra atlamalarla kaçırdığınız kısımları yakalayabiliyorsunuz. Gerçek zamanlı kayıtta "instant replay" diye bir buton var. Zamanda 8 saniye geriye atlıyorsunuz. Bir de "jump to end" butonu var. Bununla da TiVo'dan gerçek zamana dönebiliyor veya eskiden kaydedilmiş birşeyi izlerken kaydın sonuna gelebiliyorsunuz. Ancak tersi (o kaydın başına alma) yok.
Şöyle bir alışkanlığın gelişmesine yolaçıyor. İzlemek istediğiniz herşeyi izlemeye 10 dakika geç geliyorsunuz. Sonra izlemeye başladıktan sonra araya reklamlar falan girdiğinde zipleyerek gerçek zamanlı yayına yetişiyorsunuz. Telefon çaldığında yayını durdurabiliyor olmak ta çok keyif verici birşey. Canlı yayının tüm özellikleri her an elinizin altında. Tabii daha akıllıca konulmuş bazı özellikler de var.
En tepede bulunan TiVo logolu butona basınca (aşağıda anlatacağımız) TiVo santralı geliyor. TiVo'nun ekran menüleri ile uğraşırken sağ, sol, yukarı, aşağı düğmeleri ile geziniyorsunuz, seçmek için de geldiğiniz yerde (enter tuşu olarak) Select butonunu kullanıyorsunuz. Şu başparmak yukarı başparmak aşağı butonlarına bakınız. Bunları en kolay yere koymuşlar. Gerçekten iyi akıl çünkü bu butonları çok kullanıyorsunuz. Canlı TV izlerken buna basmayı sık sık istiyorsunuz. Herhangi program için (beğeninize göre) +3 ile -3 arası bir değer veriyorsunuz. TiVo buradan sizin neleri en çok beğenip beğenmediğinizi anlıyor. Daha sonra bu bilgileri kullanarak (siz yokken oynamakta olan) programları kaydedip etmemeye karar veriyor.
TiVo sizin zevkinize uyum sağlamaya çalışırken birçok şeyi birden dikkate almak zorunda. Örneğin o film (başını kaçırmışsınız) başka bir saatte tekrar oynarsa kaydetmeye karar verebilir. Ya da o filmle ayni türde bir başka film olduğunda onu size izlemeniz için "tavsiye etmeye karar verebilir." TiVo'nun tüm istediği karşısına her oturduğunuzda size tam sayfa seçenek sunabilmek. Şimdi TiVo'nun "Şu anda oynamakta olanlar" sayfasına bir göz atalım..
Eğer yakından bakarsak iki tanesinin sol tarafında küçük TiVo ikonları olduğunu görürüz. Bunlar bize öneri olarak (zevkimize uyacağı varsayımıyla) kendiliğinden kaydettiği kanallar. Eğer bunları izlemezsek daha sonra kendiliğinden listeden çıkıyorlar. Yani madem kaydetmiş diye illa bir bakmamız gerekmiyor. Ama eğer beğendiğiniz birşey görürseniz statüsünü yükseltip silinmesine engel olabilirsiniz. Ya da aksine hemen kolayca sildirebilirsiniz. İsterseniz "x gün sonra sil" şeklinde bir talimat da verebilirsiniz. Bir kere sizin şunu kaydet diye bizzat verdiğiniz bir talimatın önüne TiVo hiçbir zaman kendi tavsiyeleriyle geçmez. TiVo kendiliğinden hiçbir zaman sizin kaydet dediğiniz birşeyi silmeye veya kaydetmemeye karar veremez.
TiVo 'nun bu sizin zevkinize uyumlanma(Taste Matching) olayı eğlenceli birşey. Çoğu zaman oldukça doğru kararlar verdiğini söyleniyor. Ama tabii armut dibine düşer hesabı bazen de yanıldığı olabilir. Örneğin diyelim çok genel bilgilerden hareketle sizin komedi filmleri sevdiğinize karar verip Turner Classic film müzikallerini kaydetmeye başladı. Bu durumda hemen (Romalı Sezar gibi) birkaç defa başparmak aşağı butonuna basıp bu seçiminin hatalı olduğunu söylemeniz yeterli oluyor.
Programlı Kayıt konusu Videoteyp cihazıyla yapılandan oldukça farklı. Bir kere kaydetmek istediğiniz yayının hangi kanalda hangi saatte yayınlanacağını bilmeniz gerekmiyor. TiVo her kanalın yayın akış programıyla ilgili en son bilgilerle sürekli güncellendiğinden kendi programını düzenleyebiliyor. TiVo 'nun (kumandanın en tepesinde ortadaki butona bastığınızda gelen) Santral menüsüne bir bakalım.
TiVo Santralı yayın akış programlarının içinden istediğinizi arayıp seçmenizde kullanılan bir arama motoru arayüzüne sahip. Yayın şebekesi kanalları bazında da arama yapabiliyor, yetmezse TiVo'nun taste-matching işlemiyle sizin için ürettiği öneri listesinden arayabiliyorsunuz.
Kaydetmek istediğiniz bir programı bulduğunuzda iki seçeneğiniz var. Bir defa kaydettirebilirsiniz veya devamı niteliğinde rastladığı hepsini kaydetmesini söyleyebilirsiniz. Bu durumda yayın akış programında değişiklikler olsa alakasız bir saatte ekstra bir şekilde başka bir kanalda yayınlasa dahi TiVo onu yakalıyor
Önce "Kişisel Televizyon" kavramını biraz açıklamamız lazım. (Bu sözcük bizde henüz bilinmiyor ve o yüzden rahatlıkla PTV = PayTV şeklinde yanlış çağrışımlar yapılabilir.) Bu güne kadar bildiğimiz paralı kanallar olsun açık kanallar olsun hep "Bir yayıncının" hazırladığı içeriği bize sunan kanallar. İzle ve Öde (PPV) sisteminde de tek tek istediğiniz bir film veya maç ayrı bir bedel karşılığı izleniyor. Kişisel TV ise "bilgisayar marifetiyle TV nizin size sadece istediğiniz şeyleri göstermesi" esasına dayanıyor. Çok kullanıcılı durumda (Windows nasıl her kulanıcı için ayrı masaüstü hazırlayabiliyorsa) TV'niz de evdeki her kullanıcı için ayrı ayrı o kullanıcının isteklerine uygun yayınları gösterir hale geliyor (Kullanıcıların farklı şifreleri var). Amerika'da bunun en bilinen örnekleri ReplayTV, UltimateTV ve TiVo kutuları. Sistemin ana donanım unsurları Kişisel Video Kayıtçısı (PVR) veya Digital Şebeke Kayıtçıları denilen cihazlar. Bunlar ayrı cihaz veya tümleşik halde bulunabiliyor. Kişisel Televizyon sisteminin halk arasında "SmartTV (Akıllı televizyon)" veya "Time Shifted Television (Zaman kaydırmalı televizyon)", Hard Disk Recorders, Television Portals veya On-Demand TV gibi çeşitli isimleri var. Tabii sistem donanımı tanımı ile servis tanımlarını birbirinden ayırmak lazım.
Kutu yersel digital yayının geldiği anten, uydu alıcısı veya digital kablo alıcı kutusu ile televizyonun arasına bağlanıyor. Microsoft'un Ofis programlarındaki ikide bir araya giren "Personal Assistant" gibi sizin yerinize araya girip "kanal değiştiriyor, sizin ilginizi çekeceğini düşündüğü programları kaydediyor ve daha sonra siz izlemeye hazır olduğunuzda izlemenize yardım ediyor. Yani basit bir "Digital Video Kayıtçısı" gibi davranmıyor. Kendi başına kararlar verip uygulayan yazılımlar bunlar. Hem ReplayTV hem de TiVo 'nun ortak yönü "canlı yayın yedeklemesi yapması. Yani o sırada canlı gösterilmekte olan bir yayını "dur, geri sar, başa al" diyebiliyorsunuz. Bir yayını kaydetmekte iken daha önce kaydedilmiş birini de size gösterebiliyorlar. Yayınları kısa süreli depolayabildiğiniz gibi uzun süreli depolama için videoteype geçirebiliyorlar. EPG (Elektronik Yayın Rehberi) kullanarak zaman kaydırmalı izleme veya kayıtlama işlemlerini idare edebiliyorlar.
ReplayTV
ReplayTV'ye bir kişisel görüntü kayıtçısı(PVR, personal video recorder) ya da dijital görüntü kayıtçısı(DVR, digital video recorder) denebilir. Bu cihazlar televizyon görüntülerini ve seslerini dijital formatta bir harddiske kaydeder. "ReplayTV" sözcüğü bir ürün markası olarak ortaya çıkmıştı, PVR halen daha çok ev cihazları DVR daha çok stüdyo tipi cihazlar için kullanılmakla beraber birbiri yerine de söylendiği oluyor. Halen içine harddisk takılan veya videolink USB üzerinden bir PC'ye bağlanan uydu alıcılarında da bu özellik var.
İlk örneği 1999 yılında bir tüketim elektroniği fuarında TiVo firması tarafından tanıtılmıştı. Ancak o günden bu güne geliştirilerek mesela DVD'ye kayıt da yapabilme gibi ek özellikler kazandılar.
Replay TV isimli ürün Digital Networks North America, Inc. isimli firma tarafından abonelik sistemi nedeniyle sadece ABD'de kullanılmak üzere üretilmiş bir cihazdır. Aranabilir TV yayın akış rehberleri telefon hattı üzerinden geceleri bu cihazın içine yüklenirdi. Ancak cihazın yeni modellerinde kullanıcının mevcut herhangi internet bağlantısından yararlanarak rehberler hemen indirilebilmektedir. Diğer PVR'ler gibi ReplayTV de kullanıcıların televizyon programlarını kaydetmelerine izin vermektedir. Yayın rehberlerini almak için aylık bedel ile veya ömür boyu için bir abonelik gerekmektedir. Her cihazın aboneliği ayrıdır. (başka cihazın aboneliğiyle çalışmaz)
5000 Serisi ReplayTV cihazlarında kaydedilen TV programları üzerinde bulunan Ethernet bağlantıları sayesinde aynı şebekede veya internet üzerinde bulunan bir başka Replay TV cihazına kaydedilebilmektedir. Dahası DVArchive gibi üçüncü parti bazı yazılımlar kullanarak PC'lere kaydedilebilmekte ve oradan herhangi başka ortama aktarılabilmektedir. Bu cihazlarda ayrıca kayıtlı bir programı oynatırken ticari reklamları atlamak yeteneği de bulunmaktaydı. Yani herhangi yayını herhangi saatte program yardımıyla kaydettirmek ve sonra araya hiç reklama girmeden izlemek imkanı vardı. Daha sonra çıkartılan 5500 serisinde ise internet üzerindeki herhangi bir ReplayTV cihazına aktarabilme yeteneği ve ticari reklamları atlama yeteneği kaldırtılmıştır. Yani yeni seride eskiden olan bazı özeliklerin kaldırılması dışında bir yenilik bulunmuyor. Serinin en son ve üst modeli ReplayTV RTV5532 tam 320-Saat kayıt yapabilme yeteneğine sahip fiyatı ise 800 doları buluyor.
UltimateTV
Şimdi artık Microsoft firmasının bir ürünü olan "UltimateTV" aslında 2000 yılı sonlarında WebTV Networks firması tarafından geliştirilmiş. Aynı firmanın bir dijital video kayıtçısı, bir uydu alıcısı ve bir internet alıcısını kendi patentli WebTV yazılım hizmet ürünü ile biraraya getirdiği ikinci ürünü.
Amerikan paralı uydu tv platformu DirecTV uydu alıcısı ile Microsoft'un UltimateTV yayını bu cihazla ilk olarak 2000 yılında biraraya getirilmiş. DirecTV'nin paralı TV yayınları ile dijital kayıt, etkileşimli televizyon ve internet hizmetleri hepsi birarada tek paket içinde sunuluyor. Kullanıcı haftada 500 saatlik etkileşimli yayın içinden seçim yapıp, 35 saatlik yayını kaydedebiliyor. Resim içinde resim iki yayını birarada izleyebiliyor. Birini izlerken diğerini kaydedebiliyor, kendi adına yarattığı kanala dizdiği yayınları sonradan istediği sırada izleyebiliyor. Uzaktan kumandası ile kendisine gelen reklamları yanıtlayabiliyor, istediği yakınlarıyla e-mail'leşebiliyor. Geliştirilmiş Yayın Rehberi 14 günlük program yapmayı ve ona göre kaydedip izlemeyi mümkün kılıyor. Kayıt sistemi ayni anda (ses ve görüntü kalitesinde hiçbir bozulma olmadan) iki yayını birden kaydetmeyi mümkün kılmış. Yani siz yok iken aynı anda oynayan iki yayını kaydetmesini programlayıp sonra istediğiniz zaman izleyebiliyorsunuz. Canlı televizyon yayınına da durdurma, anında yeniden tekrarlatma, yavaş çekim, ileri atlama, hızlı ileri, geri sardırma gibi şeyler yaptırılabiliyor. Resim içinde resimle izleyici bir ekranda futbol maçını izlerken haberleri de öbüründe izleyebiliyor.
UltimateTV'nin etkileşimli TV yeteneği Microsoft® TV Platformu yazılımına dayalı. Etkileşim yeteneği sayesinde enformasyon bazlı programlarda bilginin daha derinlerine inebilme, oyun şovlarına bulunduğunuz yerden katılabilme, televizyonda o anda gördüğünüz herhangi birşeyi hemen sorgulama, veya spor istatistiklerini araştırma imkanları sağlanıyor. Kid Friendly® teknolojisi ve Surfwatch kontrolları ebeveyne çocuklarının hem web ve hem de TV içerklerine erişmesini kısıtlama olanağı veriyor. İnternet erişimi sayesinde de abonelerin tekliflere anında tek tuşla yanıt verme veya cevap maili yazma imkanı oluyor. Bu ürün rakibi cihazlara göre öncü ve devrimci özellikler taşımasına karşın zamanlaması yüzünden piyasada başarılı olamadı. Çünkü TiVo markası TV yayınları kaydı pazarını ele geçirmişti.
TiVo
Kullanıcıların televizyon yayınlarını içindeki hardiske kaydedebildikleri bir tüketim elektroniği cihazı markasıdır. "TiVo" adı "Television Input/Output" sözcüklerinden gelmektedir. Ancak, neredeyse kendi başına bu ürün türünün adı haline gelmiştir. TiVo sistemleri sadece kayıt yapmak değil kullanıcının neleri tercih ettiğini öngörmek, ona göre TV programlarının yayın akışlarını takip edip, kullanıcıya gelecek yayınlardan öneriler sunma özeliğine sahiptir. Çok sofistike olan yazılımı sayesinde kullanıcının ilgi alanlarını tanıyabilir. Hatta evdeki farklı kullanıcıları ayrı ayrı tanıyıp herbirine uygun önerilerde bulunabilir. Tabii ReplayTV ve UltimateTV'de de olduğu gibi canlı yayınları durdurma, zaman kaydırma gibi işlemler yapabilir. Yaratıcısı eski Time Warner'ın Full Service Network dijital video sistemi ile Silicon Graphics çalışanlarının biraraya gelerek kurdukları TiVo Inc. Şirketidir. TiVo sözcüğü ABD'de "bir televizyon programını dijital olarak kaydetmek" anlamına kullanılan bir sözcük haline gelmiştir.
TiVo ile bir yayın zamanına göre, program ismine göre, türüne veya daha karmaşık parametrelere göre kaydedilebilir. TiVo merkezinden her gece güncellenen yayın rehberi sayesinde istenen yayının kanalını ve yayın saatini kendiliğinde bilip kaydedebilir. Yayın harddisk doluncaya kadar kaydedilir. O zaman en eski veya en az tercih edilenden başlayarak silmeye başlar. Sonradan izlemek üzere programların kendiliğinden kaydedilmesi işlemine "zaman kaydırma" denir. TiVo cihazının klasik bir kaydediciye göre bir diğer avantajı da bir yayın kaydedilmekte iken daha önce kaydedilmiş bir başka yayının izlenebilmesidir. Buna ek olarak TiVo ikinci nesil cihazlarında jenerik DVR'lerde olmayan bir özellik var. Bu cihaz bir ev şebekesine bağlanarak bir web tarayıcısı üzerinden kayıt düzeninin değiştirilebilmesi veya bir TiVo üzerindeki kayıtların bir başka TiVo veya ev bilgisayarına aktarılabilmesi gibi şebeke özelliklerine sahip. Bir de "mevsimlik paso" diye birşey var. Bununla TiVo bir dizi veya şovu her çıktığında kaydetmeye otomatik programlanıyor. (Tekrarları kaydetmemesi tembih edilebiliyor). TiVo'lar ayrıca internete bağlı herhangi bilgisayardan herhangi birşeyi indirip kaydetmeye programlanabiliyor. Ayrıca resimlere bakmakta, ev şebekesi üzerindeki herhangi bilgisayardan müzikleri alıp çalmaya programlanabiliyor. Ocak 2005'de, TiVo şirketi cihazlarında HDTV kayıt desteği sağlamayı artık strateji olarak benimsediklerini, ayrıca CableCard teknolojisi kullanarak internetten herhangi içeriği indirip gösterebilme özelliğinin tüm TiVo'larda olacağını açıkladı. Ayrıca bir program yardımıyla TiVo platformunun üçüncü parti uygulama yazılımlarına açılacağını da duyurdu. Tüm bu özelliklere sahip TiVo'lar 2006 başında piyasaya çıktı.
TiVo'nun ana rakibi ReplayTV araya giren reklamları atlama özelliğini cihazlarına koymuştu. Ancak TiVo Hollywood film şirketlerini kızdırmaktan çekinip bu özeliğin otomatik olmasını engelledi. Ancak TiVo'larda bir 30 saniye atlatma özelliği var ki bu da aşağı yukarı ayni işi görüyor.
Linux esaslı yazılımı ve donanım tasarımı ile abonelik ve TV rehberi servisinin işletimi TiVo Inc.'e ait olan bu cihazlar Philips ve Sony gibi ünlü üretici firmalar tarafından OEM olarak üretiliyor. Mikroişlemci olarak PowerPC veya MIPS bulunan bu cihazlar 40-140 gigabyte'lık IDE/ATA harddiskler ve MPEG-2 enkoder/dekoder çiplerine sahip. Şimdilerde Toshiba, Pioneer ve Humax tarafından TiVo lisansı altında üretilen cihazlar DVD-R/RW yazıcılara da sahip. Bunlarla saklamak istediğiniz TV kayıtlarını DVD'ye çekip arşivleyebiliyorsunuz.
DirecTV yayınlarını almakta kullanılan alıcılara tümleşik TiVo'lara DirecTiVo deniyor. Bunlar uydudan gelen MPEG-2 dizisini hiç dönüştürme yapmadan doğrudan kaydettiğinden ve iki tüneri olduğundan ayni anda farklı iki kanalı kaydedebiliyorlar. Hiç dönüştürme olmadığından kalitesi de orijinal kalitede oluyor. İçinde MPEG enkoder çipi yok. Son modeleri HDTV uyumlu 250 gigabyte harddiske ve 4 tünere sahip (ikisi uydu ikisi havadan gelen yayınlar için).
Kötü özellikleri de var. Mesela kullanıcının iznini almadan şirket uzaktan cihazınızın içindeki yazılımı değiştirip cihazınızın fonksiyonlarını da değiştirebiliyor. Bir başka kötü özelliği de cihazın eski modellerinde olan abonelik dışında kullanabilme imkanı yeni modellerde yok. Yani TiVo aboneliği sürmüyorsa cihaz kesinlikle kullanılamıyor. Ayrıca şirketin cihazlardan izlenme bilgisi toplaması da şikayet konusu olmuş. Nielsen araştırma(reyting) şirketi ile bu konuda ortak olan TiVo bu bilgilerin anonim olarak toplandığını ve istenirse abone tarafından telefonla başvurulduğunda o abonenin cihazından anonim bilgi toplamanın kaldırılacağını duyurmuş. Bir başka komik durum da TiVo cihazlarının ekstra(pop-up) reklamlar alması. İzleme sırasında karşılaşılan reklamlardan kurtulmak için TiVo satın almış olanlar cihazın ilave reklamlar almış olmasına çok kızgınlar.
TiVo şimdilerde yeni bir işe girişmiş. Yeni nesil cihazlarının sahip olduğu özelliklerden yararlanarak abonelerine internetten film indirtiyor. Bunun için Independent Film Channel (IFC) ile anlaşmış. Deneme olarak aboneler birçok kaliteli içeriği normal TV kanalları yerine internetten makinesine gönderilip yüklenen yayınlardan alabiliyorlar. TiVo şimdi deneme yaptığı bu konuyu 2005 sonbaharında abonelerine lanse edecek.
Halen deneme yayını dahilinde IFC'nin belirli TiVo abonelerine genişbant internet üzerinden sunduğu programlar arasında ilk defa oynayacak daha yeni çekilmiş "Hopeless Pictures", "Greg The Bunny", ve "The Festival" gibi yapımlar bulunuyor. Yayınların özelliği daha önce başka hiçbir yerde oynamamış, henüz TV kanallarında galası yapılmamış içerikler olması. Kapsam dahilinde "internet radyoları" ve "podcasting" yayınları da var. Bir de promosyon çekilişiyle "bir kişiye ömür boyu abonelikli cihaz" sunuluyor. "Ömür Boyu"ndan kasıt sizin değil cihazınızın ömrünün boyu. Yani, örneğin cihazı "upgrade" ettiğinizde abonelik düşüyor.
Öte yandan DirecTV de abonelerine TiVo cihazları yerine NDS'ye geliştirttiği kendi cihazlarını verdi.
Parmak aşağı doğru(kırmızı) "bu programı sevmedim" anlamında
Bu cihazın insanların televizyon izleme adetlerini değiştirme yeteneğine sahip ve alışması çok kolay olduğu söyleniyor. Kumanda iyi tasarlanmış. Akla gelen herşey kanal değiştirme, sesi kısıp açma, ideoteyp cihazındaki gibi oynatma, durdurma geri sarma, ileri sarma, hızlı sarma var. Canlı oynayan bir programın arasına kaydettiğiniz birşeyleri izlemeyi sokup, sonra atlamalarla kaçırdığınız kısımları yakalayabiliyorsunuz. Gerçek zamanlı kayıtta "instant replay" diye bir buton var. Zamanda 8 saniye geriye atlıyorsunuz. Bir de "jump to end" butonu var. Bununla da TiVo'dan gerçek zamana dönebiliyor veya eskiden kaydedilmiş birşeyi izlerken kaydın sonuna gelebiliyorsunuz. Ancak tersi (o kaydın başına alma) yok.
Şöyle bir alışkanlığın gelişmesine yolaçıyor. İzlemek istediğiniz herşeyi izlemeye 10 dakika geç geliyorsunuz. Sonra izlemeye başladıktan sonra araya reklamlar falan girdiğinde zipleyerek gerçek zamanlı yayına yetişiyorsunuz. Telefon çaldığında yayını durdurabiliyor olmak ta çok keyif verici birşey. Canlı yayının tüm özellikleri her an elinizin altında. Tabii daha akıllıca konulmuş bazı özellikler de var.
En tepede bulunan TiVo logolu butona basınca (aşağıda anlatacağımız) TiVo santralı geliyor. TiVo'nun ekran menüleri ile uğraşırken sağ, sol, yukarı, aşağı düğmeleri ile geziniyorsunuz, seçmek için de geldiğiniz yerde (enter tuşu olarak) Select butonunu kullanıyorsunuz. Şu başparmak yukarı başparmak aşağı butonlarına bakınız. Bunları en kolay yere koymuşlar. Gerçekten iyi akıl çünkü bu butonları çok kullanıyorsunuz. Canlı TV izlerken buna basmayı sık sık istiyorsunuz. Herhangi program için (beğeninize göre) +3 ile -3 arası bir değer veriyorsunuz. TiVo buradan sizin neleri en çok beğenip beğenmediğinizi anlıyor. Daha sonra bu bilgileri kullanarak (siz yokken oynamakta olan) programları kaydedip etmemeye karar veriyor.
TiVo sizin zevkinize uyum sağlamaya çalışırken birçok şeyi birden dikkate almak zorunda. Örneğin o film (başını kaçırmışsınız) başka bir saatte tekrar oynarsa kaydetmeye karar verebilir. Ya da o filmle ayni türde bir başka film olduğunda onu size izlemeniz için "tavsiye etmeye karar verebilir." TiVo'nun tüm istediği karşısına her oturduğunuzda size tam sayfa seçenek sunabilmek. Şimdi TiVo'nun "Şu anda oynamakta olanlar" sayfasına bir göz atalım..
Şu anda oynamakta olanlar sayfası
Eğer yakından bakarsak iki tanesinin sol tarafında küçük TiVo ikonları olduğunu görürüz. Bunlar bize öneri olarak (zevkimize uyacağı varsayımıyla) kendiliğinden kaydettiği kanallar. Eğer bunları izlemezsek daha sonra kendiliğinden listeden çıkıyorlar. Yani madem kaydetmiş diye illa bir bakmamız gerekmiyor. Ama eğer beğendiğiniz birşey görürseniz statüsünü yükseltip silinmesine engel olabilirsiniz. Ya da aksine hemen kolayca sildirebilirsiniz. İsterseniz "x gün sonra sil" şeklinde bir talimat da verebilirsiniz. Bir kere sizin şunu kaydet diye bizzat verdiğiniz bir talimatın önüne TiVo hiçbir zaman kendi tavsiyeleriyle geçmez. TiVo kendiliğinden hiçbir zaman sizin kaydet dediğiniz birşeyi silmeye veya kaydetmemeye karar veremez.
TiVo 'nun bu sizin zevkinize uyumlanma(Taste Matching) olayı eğlenceli birşey. Çoğu zaman oldukça doğru kararlar verdiğini söyleniyor. Ama tabii armut dibine düşer hesabı bazen de yanıldığı olabilir. Örneğin diyelim çok genel bilgilerden hareketle sizin komedi filmleri sevdiğinize karar verip Turner Classic film müzikallerini kaydetmeye başladı. Bu durumda hemen (Romalı Sezar gibi) birkaç defa başparmak aşağı butonuna basıp bu seçiminin hatalı olduğunu söylemeniz yeterli oluyor.
Programlı Kayıt konusu Videoteyp cihazıyla yapılandan oldukça farklı. Bir kere kaydetmek istediğiniz yayının hangi kanalda hangi saatte yayınlanacağını bilmeniz gerekmiyor. TiVo her kanalın yayın akış programıyla ilgili en son bilgilerle sürekli güncellendiğinden kendi programını düzenleyebiliyor. TiVo 'nun (kumandanın en tepesinde ortadaki butona bastığınızda gelen) Santral menüsüne bir bakalım.
Santral menüsü
TiVo Santralı yayın akış programlarının içinden istediğinizi arayıp seçmenizde kullanılan bir arama motoru arayüzüne sahip. Yayın şebekesi kanalları bazında da arama yapabiliyor, yetmezse TiVo'nun taste-matching işlemiyle sizin için ürettiği öneri listesinden arayabiliyorsunuz.
Kaydetmek istediğiniz bir programı bulduğunuzda iki seçeneğiniz var. Bir defa kaydettirebilirsiniz veya devamı niteliğinde rastladığı hepsini kaydetmesini söyleyebilirsiniz. Bu durumda yayın akış programında değişiklikler olsa alakasız bir saatte ekstra bir şekilde başka bir kanalda yayınlasa dahi TiVo onu yakalıyor
